ژیان نامه‌ی قورئان خوێن عه‌بدول باسط

کێ له ئێمه به ده نگى (عبدالباسط) ئاشنانيه و نرخى نازانێ … ؟ ئه و به و ده نگه پاک و زوڵاڵه که ى زەوى قورئان پرژين کردوه …. ناوازه به بێ پيا هه ڵدان …. به هێزه به بێ هه ڵچون …. کاريگه ره به بێ نواندن …. قوتابخانه يه کى که م وێنه يه … که زۆرێک له قورئان خوێنانى دواى خۆى لێوه ى فێربون. مامۆستا عبدالباسط له دايک بووى شارى (ئه رمه نت) ى پارێزگاى (قنا) يه له 1/1/1927 ز دا. له ته مه نى 7 ساڵى يه وه توانى له به رکردنى زۆر بووه و باش قورئانى خوێندوه ته وه ، هه ر بۆيه پێش گه يشتنه ته مه نى 10 ساڵى هه موو هه موو قورئان له به ر ده کات وه له به ر ئه وه ى باوکى له زانايانى ئاينى شارى (قه نا) بوو گرنگيه کى تايبه تى پێدا به هۆى ئه و باش خوێندنه وه و ده نگ خۆشيه ى که هه يبوو ئه وه بوو نارديه (په يمانگاى ئاينى) له شارى ئه رمه نت له وێ جۆره کانى خوێندنه وه و زانسته کانى قورئان فێر بوو وه جێگاى سه رنج و گرنگى پێدانى مامۆستاکه ى زاناى ئه زهه رى (محمد سليم حه ماده) که له گه ڵ خۆى دا ده يبرده ئاهه نگ و بۆنه ئاينيه کان هه ر بۆيه عبدالباسط بووه که سێکى به ناوبانگ له کاتێکدا ته مه نى له 15 ساڵ تێپه ڕى نه ده کرد تاواى لێهات به ته نها بانگ ده کرا بۆ بۆنه و ئاهه نگه کان. له ساڵى 1951 ز دا (شێخ الضباع) داوايلێکرد که ببێته قورئان خوێن له ڕاديو ، به ڵام عبدالباسط له سه ره تا ئه مه ى ره ت کرده وه م الضباع ئه ندامى ليژنه ى هه ڵسه نگاندنى ده نگ و تاقى کردنه وه ى خوێنان بوو له ڕاديۆ ، به ڵام دواتر ڕازى بوو. مامۆستا عبدالباسط له ته مه نى لاوى دا ژيانى هاوسه رى پێک هێناوه ، وه له ساڵى 1952 ز دا له گه ڵ ئه ندامانى خێزانه که ى شارى ئه رمه نتى بن جێ هێشتووه چووه ته قاهيره و له وێ نيشته جێ بووه. دواى ده ست به کاربوون له ڕاديۆى قاهيره تا ساڵى 1981 ز له مزگه وتى (ئيمامى شافعى) دامه زرا پاشان گوازرايه وه بۆ مزگه وتى (ئيمان حسێن) وه زۆرێک له ئاهه نگه قورئانيه کانى زيندوو ده کرده وه له مزگه وته کانى قاهيره و سيده زه ينه ب و السبطان ابو على و مزگه وتى (الرفاعى). ساڵى 1952 ز چووه بۆ فه ڕه نسا بۆ زيندوو کردنه وه ى شه وانى ڕه مه زان له مه رکه زى ئيسلامى. شا محمدى پێنجه م پاشاى مغريب که هاوڕێيه تى و په يوه نيه کى توندو تۆڵى هه بوو له گه ڵ عبدالباسط داواى لێکرد که له مه غريب نيشته جێ ببێت به ڵام ئه م ره تى کردۆته وه وتى که ناتوانم وڵات و هاوڵاتيانى خۆم به جێ بهێڵم مامۆستا عبدالباسط دوو که س کاريان تێکردووه: 

1ـ مامۆستا محمد رفعت. 2ـ مامۆستا موصطفى ابراهيم قورئان خوێنى کۆشکى شاهانه. ئێستا 2 کورى مامۆستا ڕۆژانى هه ينى له مزگه وتى (محمود) سوره تى (الکهف) ده خوێنه وه ، سه ڕه ڕاى قورئانى به يانيانيان له هه مان مزگه وت له مانگى ره مه زاندا. کاتى خه وتنى مامۆستا له دواى نيوه ى شه وه وه ده ستى پێ ده کرد ، هه رچه نده خه وه که ى پچڕ پچڕ بووه وه تا نوێژى به يانى ده مايه وه پاشان ده خه وته وه تا سه عات 9 وه 2 سه عات پێش نيوه ڕوان ده خه وت. ئه و ووڵاتانه ى که سه ردانى کردووه و قورئانى تۆمارکردووه تياياندا. ساڵى 1951 ز سه ردانى سعوديه ى کرد بۆ ئه نجام دانى حه ج وه دواى چه ند سه ردانێکى له دوايه ک له سه ر داواى وه زاراتى ڕاگه ياندنى سعوديه خه تمى قورئانى تۆمارکرد. سه ردانه کانى بۆ وڵاته عه ره بيه کانى وه ک سوريا و لوبنان و جه زائر و کويت هه ندێکى له لايه ن وه زاره تى ئه وقافه وه بۆ زيندوو ڕاگرتنى مانگى ڕه مه زان هه ندێکى له ڕێگەى بانگهێشتى تايبه تيه وه بووه. له سه ر بانگهێشتنى مه رکه زى ئيسلامى له (جوهانسبێرگ) دوو جار سه ردانى باشوورى ئه فريقياى کردووه و زياتر له 2 مانگ له وێ ماوه ته وه. وه هه روه ها سه ردانى پاکستان و ئه نده نوسياو بۆرما و ماليزيا و بريتوريا و ئۆگه ندا و سه نغال و نێجيرياى کردووه (به شدارى کردن له کردنه وه ى هه ندێک له کۆنگره ئاينيه کان). وێراى سه ردانه زۆره کانى بۆ ئه مريکا. يه که م سه ردانى له ساڵى 1967 ز له سه ر داواى من رکه زى ئيسلامى له واشنتن که تيايدا زياتر له 14 ويلايه تى ئه مريکى کرد. هه روه ک سه ردانى هه ندێک له وڵاتانى ئه وروپى کردووه وه ک فرنسا و ئيسپانيا و بريتانيا. مامۆستا به درێژايى ژيانى گيرۆده ى نه خۆشى (لاوازى جگه ر بووه) به ڵام ئه مه مه ترسى بۆ ژيانى دروست نه کردبوو. له 30/11/1998 ز له ته مه نى 61ساڵيدا کۆچى دوايى کرد.

خه ڵاتى ڕێزلێنان: 

1ـ سه روک (صبرى العسلى) ساڵى 1956 سوريا.2

ـ سه روک (سامى الصالح) لوبنان . 

3ـ حوکمه تى سه نغال .

4ـ مصر بڕوانامه ى ڕێز لێنان له لايه ن وه زاره تى ڕاگه ياندن له ساڵى 1938 ز .

ئه و تۆ مارکراوه قورئانيانه ى که تۆمارى کردوون بۆ ڕاديۆ عه ره بى يه کان :

خه تمى قورئان بۆ که ناڵه کانى/ مصر ، سعوديه ، کويت و مغريب